معرفی بورس انرژی
شرکت بورس انرژی (سهامی عام) بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تاریخ 1391 در اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید.
معرفی بورس انرژی
معرفی بورس انرژی
شرکت بورس انرژی (سهامی عام) بر اساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تاریخ 1391 در اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید.
فعالیت‌های عملیاتی بورس انرژی در زمینه انجام معاملات نقدی، قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به منظور مرتفع سازی نیازهایی چون خرید و فروش منابع انرژی، تامین مالی برای تولیدکنندگان و تامین منابع انرژی برای توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان، از اوایل خرداد ماه همان سال آغار شد.
دلایل راه اندازی بورس انرژی
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و دارنده یکی از بزرگترین ذخایر و منابع هیدروکربوری جهان شناخته می‌شود.
از سوی دیگر با توجه به رویکرد مطرح در سند ُچشم انداز 1404 در ارتقاء جایگاه جمهوری اسلامی ایران به کشور اول منطقه از لحاظ اقتصادی، سیاسی ، علمی و … لزوم تاسیس بازاری متشکل جهت کشف قیمت و معامله نفت به عنوان یک کالای استراتژیک در منطقه بیش از گذشته احساس و همین موضوع زمینه ساز طرح قیمت گذاری نفت در داخل کشور شد .
از آنجا که یکی از بهترین و شفاف‌ترین مکانیزم‌های قیمت گذاری محصولات، عرضه آنها در بورس می‌باشد، در اوایل دهه 80 ایده تاسیس بورسی برای انجام معاملات نفت طی فرآیندی مشترک میان وزارتخانه های نفت و اقتصاد شکل گرفت. در فاز نخست برای محقق شدن این ایده در اواخر بهمن 1386 مبادلات فرآورده های نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز گردید.
از سویی با وجود زیرساخت‌های موجود در صنعت برق کشور که آن را از کشورهای منطقه متمایز می‌سازد، همزمان با فعالیت‌ها در راستای شکل گیری بورس نفت، لزوم راه اندازی بورس برق در ادامه توسعه بازار برق کشور احساس شد.
در خرداد 87 شورای عالی بورس با تاسیس بورس برق موافقت می‌کند. در این بین تشکیل بازاری منسجم برای در برگیری همه کالاهای از جنس انرژی و تشکیل بورسی جامع و واحد برای معاملات انواع حامل‌های انرژی پیشنهاد شد.
شورای عالی بورس و اوراق بهادار در جلسه 1390/03/30 با تجمیع درخواست‌های جداگانه برای راه اندازی بورس نفت و برق به راه اندازی بورس انرژی رای داد.
بر این اساس بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور جهت عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.
متعاقب صدور مجوز فعالیت بورس انرژی و برای تعیین گروه‌های سهامداری این بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار، فراخوانی را در تاریخ 1390 جهت مشارکت نهادهای مالی و فعالان صنعت نفت، گاز و فراورده های نفتی، برق و با قید ترکیب 60 درصد نهادهای مالی، 20 درصد فعالان صنعت برق و نفت و 20 درصد عموم مردم و سقف 5/2 درصد برای هر متقاضی منتشر نمود.
در تاریخ یازدهم اسفند 1390 مجمع عمومی مؤسس شرکت بورس انرژی برگزار گردید و از بین کاندیداهای عضویت در هیئت مدیره، 7 عضو اصلی و 2 عضو علی‌البدل انتخاب شدند.
ماموریت سازمانی و اهداف بورس انرژی
ماموریت سازمانی: ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، جهت رفع انحصار و کشف عادلانه قیمت حامل های انرژی.
اهداف
- تبیین، تحکیم و ارتقاء جایگاه و کارکردهای بورس انرژی برای ذینفعان
- بکارگیری رویه های موثر جهت حفظ سلامت بازار و صیانت ازحقوق ذینفعان
- طراحی ابزارها و محصولات جدید با توجه به نیازهای ذینفعان و اقتضائات محیطی
- تجهیز بهینه منابع فیزیکی و توسعه مستمرسرمایه های انسانی
- ارزش آفرینی و تامین منافع سهامداران
- تعامل و همکاری موثر با نهادهای فعال در بازارهای مالی
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
بازارهای بورس انرژی
بازارهای بورس انرژی
انواع بازارهای برق (از حیث کالا)
1- بازار انرژی
2- خدمات جانبی
3- انتقال
بازار انرژی: بازار معاملات خود توان مصرفی به بازار انرژی موسوم است. معاملات برق در بورس انرژی همان معاملات توان ظاهری برق محسوب می‌شود. گرچه قرار است در فازهای آينده بازار خدمات جانبی و انتقال نیز در اين بورس صورت گیرد.
بازار خدمات جانبه: همان بازار توان راکتیو و خدمات رزرو و ظرفیت و ساير خدماتی که برای حفظ توان ظاهری در شبکه مورد نیاز است.
بازار انتقال: بازاريست که در آن خدمات انتقال انرژی الکتريکی مورد معامله قرار می‌گیرد.
انواع بازارهای برق (از حیث زمانی)
1- بازار سلف: قرارداد سلف قراردادی است که در آن خريدار و فروشنده کالا برای زمان تحويل معین در آينده و مقدار مشخصی از کالا به قیمت توافقی به تفاهم می‌رسند. اين نوع بازار قرار است در بورس انرژی ايران راه اندازی گردد.
2- بازار روز بعد: در اغلب بازارهای برق برای تولید و مصرف در ساعات روز بعد برنامه ريزی می‌شود اين بازار در ايران به بازار روزفروش معروف است.
3- بازار لحظه‌ای: با توجه به تغییرات سمت بار و سمت تولید ايجاد تعادل در بازه‌ها زمانی کمتر از يک ساعت نیز الزامیست. در بورس انرژی در فاز اول قرار است که معاملات سلف برق تحت عنوان سلف موازی استاندارد صورت گیرد و معاملات برق از سه روز جلوتر به بعد امکان پذیر است و معاملات بازار روز بعد و بازار لحظه‌ای فعلا در بورس انرژی مورد معامله قرار نخواهد گرفت.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
نحوه و فرآیند انجام معاملات در بورس انرژی
نحوه و فرآیند انجام معاملات در بورس انرژی
مشتريان بورس انرژی اهم از خريداران و فروشندگان موظفند که قبل از انجام معاملات در بورس اقدام به اخذ کد نمايند.
فرآيند انجام کار به اين صورت است:
متقاضیان با مراجعه به شرکت مديريت شبکه برق ايران، فرم تکمیل شده و ممهور «معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی» را از آن شرکت دريافت می‌نمايند. سپس با تکمیل فرم‌های
1- احراز هويت مشتری
2- درخواست کد معاملاتی
3- بیانیه ريسک (موجود در دفاتر شرکت‌های کارگزاری و بخش بازارها فرم‌ها در وبسايت شرکت بورس انرژی)
نسبت به اخذ کد معاملاتی از طريق شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی اقدام نمايند. لازم به ذکر است متقاضیان بايد در هنگام مراجعه به شرکت‌های کارگزاری، مدارک و اطلاعات مندرج دربند ب ماده 21 دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی شامل موارد ذيل را جهت ارائه به همراه داشته باشند:
1- اطلاعات در خصوص اساسنامه، شناسه ملی، شرکتنامه، آگهی روزنامة رسمی درخصوص تأسیس وآخرين تغییرات آن، آگهی آخرين تغییرات مديران وصاحبان امضای مجاز، ترکیب سهامداران، مالکان يا شرکاء بالای ده درصد، مؤسسان، اعضای هیأت مديره و مديرعامل، بازرسان، حسابرسان ونشانی اقامتگاه آنان؛
2- اطلاعات مربوط به حساب بانکی مرتبط بامعاملات کالا يا اوراق بهادارمبتنی بر کالا؛
3- اطلاعات درمورد حجم معاملات قبلی؛
4- اصل مدرک شناسايی صاحبان امضای مجاز شامل شناسنامه وکارت ملی وکپی مصدق تمامی صفحات مدارک مذکور.
پس از دريافت کد معاملاتی مشتريان می توانند اقدام به معامله نمايند. برای معاملات، مشتريان موظفند قبل از شروع تالارهای بورس انرژی سفارش خريد خود را به کارگزار ارسال نمايند.
وضعیت‌های اعمال: منظور از وضعیت‌های اعمال همان اعتبار سفارش و نحوه حضور سفارش در تالار معاملاتی بورس می‌باشد که عبارتند از:
الف) همه يا هیچ: در اين حالت چنانچه دستور به طور کامل قابل اجرا باشد، اجرا شده و در غیر اين صورت در تالار معاملات باقی می‌ماند تا زمانی که قابلیت اجرا به شکل کامل را پیدا نمايد به طور مثال فرض نمايید که يک تولید کننده، سفارش فروش 21 مگاوات را با شرايط همه يا هیچ در تالار بورس وارد نمايد در اين صورت سیستم معاملات (کلیرينگ) بورس تا زمان سررسید دستور سعی در فروش همه 21 مگاوات دارد. چنانچه دستور در اين فاصله به طور کامل اجرا نشد از سیستم تالار بورس خارج میگردد. اين نوع وضعیت اعمال از آنجايی که تولید برق تقسیم پذير نیست کاربرد زيادی برای فروشندگان در بازار برق دارد.
ب) تمام يا بخشی: در اين حالت سفارشات می‌توانند به شکل جزيی نیز با سفارشات طرف مقابل حتی با نسبت‌ها کمتری از کل سفارش اولیه نیز معامله شوند. در اين حالت بخش اعمال نشده از قرارداد در تالار بورس باقی می‌ماند. اين نوع سفارش کاربرد زيادی برای خريداران بازار برق دارد.
ج) پر کن يا بکش: در اين حالت چنانچه تمام سفارش در يک زمان خ اص انجام نشود از تالار معاملات خارج می شود.
د) پر کن و بکش: در اين حالت چنانچه تمام يا بخشی از سفارش در يک زمان خاص انجام نشود قسمت باقیمانده از تالار معاملات خارج می‌شود.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
مکانیسم قیمت گذاری در بورس‌های برق
مکانیسم قیمت گذاری در بورس‌های برق
هر بورس برقی مهمترين بخش فرآيند کشف قیمت است. کارايی و شفافیت عملیات بورس به فرآيند کشف قیمت وابسته است. اين فرآيند شامل دو بخش مهم است:
1- روش فروش (Bidding Methodology)
2- فلسفه قیمت گذاری (Pricing Philosophy)
بخش اول يعنی Bidding Methodology به دو شکل انجام می شود:
الف Supply Side Bidding : در اين روش، قیمت‌ها توسط عرضه‌کنندگان به بازار ارائه می‌شوند و بخش تقاضا، پیشنهاد قیمت نمی‌دهد. در اين روش بر اساس سفارشات ارائه شده به بازار و با توجه به تقاطع منحنی تقاضا و عرضه کل، قیمت‌ها تعادلی در بازار به دست می‌آيند که به آن MCP می‌گويند به حجم به دست آمده در اين قیمت هم، حجم تعادلی بازار می‌گويند.
ب Double Side Bidding : در اين روش مصرف‌کنندگان نیز اقدام به ارائه پیشنهاد قیمت همراه با حجم مورد تقاضا می‌دهند.
در مورد فلسفه قیمت گذاری هم می‌توان قیمت گذاری برای عرضه کنندگان را به دو شکل زير تعريف نمود:
الف) قیمت گذاری مستقیم (یکنواخت) : در اين روش قیمت‌گذاری تمامی عرضه‌کنندگان، قیمت تلاقی عرضه و تقاضا را دريافت می‌کنند. يا به عبارتی همه عرضه‌کنندگانی که قیمت پیشنهاديشان از قیمت تسويه کننده بازار يعنی MCP (uniform) کمتر است قیمت MCP (uniform) را دريافت می کنند.
ب) قیمت‌گذاری تبعیضی: در اين روش به همه عرضه کنندگانی که قیمت‌شان از MCP (uniform) کمتر می باشد بر اساس قیمت پیشنهادی خودشان پرداخت میگردد قیمت میانگین دريافتی عرضه کنندگان برابر MCP ( pay as bid ) خواهد بود .
اصول اقتصادی پیشنهاد قیمت در بورس انرژی
شرکت‌های توزيع برق به عنوان خريدار اين کالا در بورس انرژی بايد توجه کنند که قیمت‌گذاری مناسبی برای خريد داشته باشند. از آنجايی که اين شرکت‌ها می توانند برق خود را به صورت سلف از بورس انرژی تهیه نمايند و يا در بازار روز فروش از طريق مديريت شبکه برق، برق مورد نیاز خود را تهیه نمايند، لذا بايد توجه کنند هنگام خريد از بورس انرژی با قیمت جايگزين که همان قیمت دريافتی مديريت شبکه می باشد روبرو هستند، البته اين قیمت بايد عاری از هرگونه هزينه انتقال و يا اتلاف باشد که برابر با قیمت خالص جايگزين برق خريداری شده از بورس است.
از آنجايیکه خريد از بورس انرژی به صورت سلف است و شرکت‌های توزيع بايد مبلغ نقد برای خريد اين کالا پرداخت نمايند لذا اين مبلغ دارای هزينه فرصت است که بر اساس تعداد روزهای سلف و نرخ هزينه فرصت r محاسبه میگردد.
نکته ای که می بايد به آن توجه داشت اين است که نرخ هزينه فرصت هر عددی می تواند باشد ولی بايد از نرخ بهره بانکی بزرگتر باشد (چون اگر پول خريد برق در حساب بانکی بماند نرخ بهره بانکی به آن تعلق می‌گیرد).
نرخ هزينه فرصت در واقع بهترين نرخ بازدهی سرمايه خريد برق برای شرکت می باشد که بايد برابر يا بزرگتر از نرخ بهره بانکی باشد.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
نتیجه گیری
نتیجه گیری
در پایان می توان اینگونه نتیجه گرفت که:
بورس انرژی ایران به عنوان یکی از بخش های بازار سرمایه شناخته می‌شود و دارای دو بازار فعال فیزیکی و بازار مشتقه است. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده در بورس، مورد معامله قرار میگیرند.
بازار فیزیکی خود شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بینالمللی هستند.
در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام میپذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
18 پاسخ
میشه راهنمایی کنید برای دریافت کد از کجا باید شروع کنیم؟؟؟”
بصورت حضوری به یکی از کارگزاری هایی که مجوز بورس انرژی دارند مراجعه کنید
سلام آیا با کد بورسی اوراق بهادر نمیتوان اقدام به خرید فروش بورس انرژی مث نفت و .. کرد و اینکه معاملات آیا حضوری هست؟
سلام، خیر. برای بورس انرژی باید کد جداگانه ای داشته باشید.
برای دریافت این کد با یکی از کارگزاری هایی که معاملات بورس انرژی رو هم انجام میده تماس بگیرید.
آیا مشتریان حقیقی هم می‌توانند از بورس انرژی خرید کنند؟
مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می‌توانند نسبت به خرید اوراق سلف موازی استاندارد اقدام نمایند.
آیا خرید از کالاهای بورس انرژی سهمیه‌ای است؟
در حال حاضر در بازار فیزیکی فقط محصول متانول برای خرید دارای سهمیه است.
تسویه در بازار فیزیکی بورس انرژی به چه ترتیبی است؟
در معاملات بورس انرژی ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌شود. مابقی آن برای کالاهای داخلی ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین الملل ۵ روز کاری دریافت می‌شود.
آیا عرضه‌ها در بازار فیزیکی بورس انرژی ترتیب خاصی دارد؟
خیر، در بورس انرژی هیچ نظم یا ترتیبی برای عرضه‌ها وجود ندارد.
آیابرای خرید اوراق سلف موازی استاندارد نفت کوره کد معاملاتی غیر از کد سهامداری موردنیاز است؟
خیر خرید اوارق سلف موازی استاندارد نفت کوره با کد سهامداری اشخاص انجام می شود.
محدودیت حجمی معاملات اوراق سلف نفتی چگونه است ؟
در معاملات اوراق سلف نفتی برای خریداران محدودیتی به لحاظ حجم وجود ندارد و خریداران می‌توانند ۱الی تعداد عرضه شده خرید نمایند. لازم به ذکر است محدودیت های مربوط به هر سفارش خرید ۱۰،۰۰۰ قرارداد در هر سفارش می باشد.
قراردادهای سلف موازی استاندارد برای چه نوع دارایی هایی قابل انتشار است؟
دارایی پایه از بین کالاهای پذیرفته‌شده در بورس یا کالاهای دارای بازار نقدی قوی انتخاب شده و باید به تشخیص هیئت پذیرش حداقل حائز شرایط زیر باشد:
۱) محدودیت قانونی موثر جهت نقل و انتقال دارایی پایه وجود نداشته باشد.
۲) مرجع قیمتی روزانۀ قابل اتکا برای بازار نقدی دارایی پایه وجود داشته باشد.
۳) امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته باشد.