آشنایی با سهام خزانه
سهام خزانه به بخشی از سهام شرکت‌ها گفته میشود که توسط خود شرکت خریداری شده باشد. شرکت‌ها ازین سهام برای تضمین نقد شوندگی و کنترل قیمت سهام خود بهره میبرند
مقدمه
مقدمه
در ادبیات بین الملل و جهان مالی موضوعی تحت عنوانِ سهام خزانه وجود دارد که مدیریت آن تنها در دست شرکت سهامی است و جهت تحقق یافتن اهداف شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرکت‌ها از سهام خزانه برای تضمین نقد شوندگی و کنترل قیمتِ سهام خود بهره برده و آن را در راستای تحقق بخشیدن به این مقصود، مورد داد و ستد قرار می‌دهند.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
معرفی سهام خزانه در ایران و دیگر کشورها
معرفی سهام خزانه در ایران و دیگر کشورها
سهام خزانه به بخشی از سهام شرکت‌ها گفته میشود که توسط خود شرکت خریداری شده باشد. در ادامه این مطلب از سهامیر کمی بیشتر از این سهام خواهیم گفت و شما را با کاربردهای متعدد آن آشنا خواهیم کرد.
سهام خزانه در کشور های مختلف
موضوع خرید سهام شرکت‌ها توسط خودشان از گذشته‌های دور وجود داشته و در اکثر بازارهای مالی دنیا در جریان بوده. در بعضی از کشورها مثل آمریکا از ابتدا این فرآیند تحت قوانینِ خاصی مجاز بوده‌اند.
بعضی کشورهای دیگر هم مثل انگلستان و استرالیا در ابتدا این کار را ممنوع کرده بودند و بعد از گذشت چند سال مجوز خرید این سهام را صادر کردند.
در بعضی موارد مثل چین این فرآیند را فقط در مواردی که خرید سهام جهت ابطال آن‌ها و کاهش سرمایه شرکت اتفاق می‌افتد، مجاز اعلام کرده‌اند.
در مجموع اکثر کشورهای دنیا به نحوی از این فرآیند برای کنترل بازار استفاده می‌کنند؛ هر چند که قوانین استفاده از آن‌ها سخت گیرانه تنظیم شده و کنترل زیادی بر شکل گیری این فرآیند و نظارت بر شرکت‌ها تعریف شده است.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
آیا سهام خزانه در ایران قانونی است؟
آیا سهام خزانه در ایران قانونی است؟
در ابتدا براساس «ماده 198 قانون تجارت» استفاده از سهام خزانه برای شرکت‌ها ممنوع بود و هیچ شرکتی مجاز به خرید سهام خود نبود چرا که شرکت‌ها از اطلاعات داخلی خودشان آگاهی داشته و می‌توانستند با استفاده از این مزیت، سهام خود را در پایین‌ترین قیمت خریده و در اوج بفروشند و برای دیگران خسارت سازی کنند.
اما با تصویب «بند ب ماده الحاقی ۲۶ لایحه رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقا نظام مالی»، این کار برای شرکت‌های پذیرفته شده در بازارهای بورس و خارج از بورس مجاز شمرده شد.
حالا این ابزار به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در زمان افت قیمت، از نقد شوندگی سهام خود حمایت کرده و جلوی افت بی‌رویه قیمت را بگیرند. علاوه بر آن به کمک این طرح، شرکت‌ها این فرصت را پیدا خواهند کرد تا در زمان‌های بحرانی، از تصاحب شدن سهام خود به وسیله دیگران جلوگیری نمایند.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
مهم‌ترین قوانین خرید و فروش سهام خزانه در قانون تجارت
مهم‌ترین قوانین خرید و فروش سهام خزانه در قانون تجارت
براساس آئین‌نامه‌های موجود، شرکت‌ها اجازه دارند حداکثر تا 10% از سهام خود را به عنوان سهام خزانه خریداری کنند. این خرید و فروش سهام قوانین خاصی دارد که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت.
- برنامه خرید و فروش سهام خزانه باید به تصویب هیئت مدیره شرکت برسد و این موضوع باید یک روز قبل از جلسه هیئت مدیره اطلاع رسانی شود. همچنین بلافاصله بعد از جلسه هیئت مدیره، باید نتایج آن به در اختیار سهامداران قرار بگیرد.
- برنامه خرید و فروش سهام خزانه، منوط به اخذ مجوز کتبی از سازمان بورس است.
- این نکته را در نظر داشته باشید که در تقسیم سود سالیانه، سودی به سهام خزانه تعلق نمی‌گیرد.
- شرکت موظف است هرگونه تغییر در برنامه خرید و فروش خود را به سازمان بورس و سهامداران گزارش بدهد.
- خرید سهام خزانه نباید منجر به کاهشی بیش از 50% سهام شناور شود.
- سهام خزانه به عنوان سهام شناور شناخته نمی‌شود.
- شرکت‌هایی که در بازار پایه فرابورس قرار دارند، اجازه و توان خرید سهام خزانه را نخواهند داشت.
- سهام خزانه در مجامع شرکت حق رای ندارند و در حد نصاب‌های مربوط به تشکیل جلسات، محاسبه نمی‌شوند.
- اگر قبل از شروع فرآیند پذیره نویسی شرکت، افزایش سرمایه وجود داشته باشد، باید فاقد سهام خزانه باشد.
- مبلغی که در هیئت مدیره شرکت در حال تصویب شدن است، نمیتواند در زمان تصویب، بیشتر از 40%، ارزش ویژه (تفاضل جمع بدهی ها و دارایی ها) شرکت را کاهش دهد.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
نمونه‌ای از سهام خزانه
نمونه‌ای از سهام خزانه
شرکت «باما» که با نماد «کاما» در بورس تهران پذیرفته شده است؛ در تاریخ 17 شهریور 99 اعلام کرد که با هدفِ حمایت از سهام خود، بخشی از آن را تحت عنوان سهام خزانه خریداری کند. بعد از برگزاری جلسه هیئت مدیره شرکت، برنامه خرید این سهام به صورت زیر اطلاع رسانی شده است.
بر اساس این اطلاعات، شرکت در نظر دارد تا 6.4 میلیون سهمِ خود را در بازه 1 مهر تا 1 آبانِ 99 خریداری کند. این تعداد سهام در نظر گرفته شده معادل 2% از سهام شناور شرکت است.
علاوه بر بازه زمانی خرید، حداقل و حداکثر تعداد سهام قابل خریداری در طول روز و بازه نگهداری این سهام در اطلاعیه قید شده است. دقت داشته باشید که این سهام بعد از خریداری برای مدت مشخصی توسط شرکت نگهداری می‌شوند، در نتیجه با سهام مورد استفاده در بازارگردانی نماد متفاوت هستند و شرکت نمیتواند هر زمان که خواست، این سهام را بفروشد.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
نتیجه گیری
نتیجه گیری
یکی از ابزارهایی که برای حفظ تعادل و ثبات بازار سرمایه در بازارها استفاده میشود، سهام خزانه است. به خرید مجدد سهام منتشره توسط شرکت ناشر، بازخرید سهام گفته میشود.
این ابزار همراه با مقررات لازم در کشورهای مختلفی استفاده میشود. اما به دلیل وجود قوانین و موانع موجود، تاکنون در بازار سرمایه ایران کاربردی نداشته است.
با توجه به افزایش نقدینگی در بازار بورس و رشد آن، لزوم استفاده از سهام خزانه بیش از پیش دیده میشود. بنابراین آیین‌نامه خرید، نگهداری و عرضه سهام خزانه در جهت قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور این امکان را به شرکت‌ها می‌دهد تا در مواقع لازم، سهام خود را مجدد خریداری نمایند.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
10 پاسخ
ضامن این اوراق، وزارت امور اقتصادی و دارایی بوده و خزانه‌داری كل كشور بازپرداخت این اوراق در سررسید را در زمره دیون ممتاز دولت در نظر گرفته است؛ به عبارت دیگر، پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی در سررسید، هم‌ردیف با پرداخت حقوق كاركنان دولت بوده و با همان درجه اهمیت و اضطرار صورت می‌گیرد. بنابراین مبلغ اسمی حتما در سررسید به آخرین دارنده پرداخت خواهد شد. خزانه‌داری كل كشور نیز موظف است پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی را در سررسید اوراق تعهد كند. این تعهدنامه به امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است از این رو اسناد خزانه اسلامی ریسك نكول نخواهند داشت.
آیا با نگهداری اسناد خزانه اسلامی تا سررسید، طلبم از دولت را دریافت خواهم كرد؟
دارندگان اسناد خزانه اسلامی، میتوانند با مراجعه به یكی از كارگزاری‌های عضو فرابورس ایران، به صورت حضوری یا آنلاین، اوراق خود را به فروش برسانند.
پس از دریافت اسناد خزانه اسلامی چگونه آن را به فروش برسانیم؟
با توجه به وجود بازار معاملات ثانویه برای اسناد خزانه اسلامی، پیمانكارانی كه بدهی خود را با استفاده از این اوراق تسویه کنند، درصورت نیاز به منابع مالی جهت ادامه فعالیت‌های خود، میتوانند این اوراق را در فرابورس ایران به فروش رسانده و طلب خود را در سریع‌ترین زمان ممكن به وجه نقد تبدیل كنند.
چرا بهتر است پیمانكاران بدهی خود را با اسناد خزانه اسلامی تسویه كنند؟
اسناد خزانه اسلامی به صورت الكترونیكی منتشر میشود و در سامانه‌های معاملاتی بازار سرمایه به صورت الكترونیكی به پیمانكاران تخصیص می‌یابد. پیمانكاران میتوانند با مراجعه به دستگاه یا وزارتخانه بدهكار، درخواست تصفیه حساب خود را اعلام كنند و در صورت لزوم، وزارت امور اقتصاد و دارایی به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران از محل ردیف بودجه اختصاص یافته، با انتشار اسناد خزانه اسلامی حساب پیمانكار را تسویه می‌کند. همچنین پیمانكار میتواند این اوراق را تا سررسید نگهداری كند یا در صورت نیاز به وجه نقد قبل از سررسید، آن را از طریق فرابورس ایران به فروش برساند.
چگونه می‌توان اسناد خزانه اسلامی را از دولت دریافت کرد؟
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور، وجه مورد نیاز برای بازپرداخت ارزش اسمی اوراق را با توجه به زمان سررسید، از طریق خزانه‌داری كل كشور به بانك عامل منتقل می‌كند. شركت سپرده‌گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، براساس اطلاعات آخرین دارندگان اسناد خزانه اسلامی، ارزش اسمی اوراق را از طریق بانك عامل به حساب دارندگان مذكور واریز خواهد كرد
فرآیند پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی در سررسید به چه صورت است؟